ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Αναγνωρίζοντας η πολιτεία την ανάγκη βελτίωσης των συνθηκών ξενόγλωσσης εκπαίδευσης στο σχολείο, το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) θεσμοθέτησε Επιστημονική Επιτροπή Ξένων Γλωσσών προκειμένου, εντός ενός έτους, να εκπονήσει ένα συνολικό σχέδιο αναβάθμισης της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης. Η Επιτροπή αποτελείται από μέλη ΔΕΠ με ειδικότητα στην Διδακτική των ξένων γλωσσών, σχολικούς συμβούλους, εκπαιδευτικούς ξένων γλωσσών και συμβούλους ειδικότητας του ΙΕΠ.
Η επιτακτική ανάγκη αναβάθμισης της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης στο σχολείο επισημαίνεται από τους σχολικούς συμβούλους της ειδικότητας, τις ενώσεις των καθηγητών ξένων γλωσσών που υπηρετούν σήμερα στη δημόσια εκπαίδευση και την κοινωνία των πολιτών. Αποτυπώνεται επίσης σε έρευνες που έχουν διενεργηθεί την τελευταία πενταετία στην Ελλάδα που δείχνουν ότι, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων θεωρεί πως όσοι χειρίζονται αποτελεσματικά δύο ξένες γλώσσες είναι προνομιούχοι επειδή θα έχουν περισσότερες εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές και γρήγορη απορρόφηση στην αγορά εργασίας, στο σχολείο οι μαθητές δεν αποκτούν γλωσσομάθεια με αποτέλεσμα οι γονείς να στέλνουν τα παιδιά τους εκτός σχολείου για να μάθουν και να πιστοποιήσουν το επίπεδο της γνώσης τους.
Συγκεκριμένα, με βάση τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, η δαπάνη της οικογένειας για τους μαθητές της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης είναι περίπου 600 εκατομμύρια ευρώ το χρόνο για τα δίδακτρα σε κέντρα ξένων γλωσσών και την αγορά ξενόγλωσσων βιβλίων.
Αν σε αυτά τα έξοδα συνυπολογιστεί και το κόστος εξέταστρων για πιστοποίηση γλωσσομάθειας, η οικογενειακή δαπάνη αυξάνεται σημαντικά καθώς το ποσό αυτό ανέρχεται στα 15.000.000 ευρώ ετησίως.
Το πιο πάνω πρόβλημα παίρνει ακόμη πιο σοβαρές διαστάσεις αν υπολογιστεί ότι καταβάλλεται ετησίως για τις ξένες γλώσσες ένα αντίστοιχο ποσό από τον κρατικό προϋπολογισμό για την δημόσια εκπαίδευση.
Απαιτούνται εκατομμύρια ευρώ για να καλυφθούν οι μισθοί των εκπαιδευτικών ξένων γλωσσών, η συγγραφή, παραγωγή και αναπαραγωγή ξενόγλωσσων βιβλίων, αλλά και η αγορά βιβλίων από το ελεύθερο εμπόριο, τα οποία στοιχίζουν πολλά εκατομμύρια ευρώ το χρόνο.
Όμως, παρά τα χρήματα που ξοδεύονται για την ξενόγλωσση εκπαίδευση, περίπου 1.000.000 μαθητές κάθε χρόνο πηγαίνουν σε κέντρα ξένων γλωσσών για να μάθουν την πρώτη και τη δεύτερη ξένη γλώσσα, ενώ οι πιο ευκατάστατοι γονείς ξοδεύουν και για ιδιαίτερα μαθήματα.
Στα κέντρα ξένων γλωσσών η διδασκαλία έχει κυρίως χρηστικό χαρακτήρα. Βασικός στόχος της διδασκαλίας δεν είναι η εκπαίδευση και διαπαιδαγώγηση του μαθητή μέσω της ξένης γλώσσας, αλλά η γλωσσική κατάρτιση με στόχο την πιστοποίηση γλωσσομάθειας.
Δηλαδή, ενώ στο σχολείο το μάθημα της ξένης γλώσσας είναι ή πρέπει να είναι αντικείμενο και παράλληλα μέσον ανάπτυξης γνώσεων, ανάπτυξης διαπολιτισμικής συνείδησης και επικοινωνιακών ικανοτήτων, στο κέντρο ξένων γλωσσών το μάθημα έχει πρωτίστως φροντιστηριακό χαρακτήρα: να προετοιμάσει τους μαθητές για κάποιες (συνήθως ξένες) εξετάσεις γλωσσομάθειας.
Η απαίτηση αυτή τίθεται από τους ίδιους τους γονείς. Με αφορμή τους πιο πάνω προβληματισμούς ορίστηκε η Επιστημονική Επιτροπή του ΙΕΠ με σκοπό τη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για την ξενόγλωσση εκπαίδευση στην Ελλάδα και υποβάλει:
- Πρόταση σχετικά με το επιθυμητό επίπεδο γλωσσομάθειας κατά βαθμίδα εκπαίδευσης, λαμβάνοντας υπόψη τα ελληνικά δεδομένα, ευρωπαϊκές μελέτες και οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου Υπουργών της Ε.Ε., καθώς και τις συνθήκες μάθησης-διδασκαλίας εντός και εκτός του ελληνικού σχολείου.
- Πρόταση για την υιοθέτηση του Προγράμματος Εκμάθησης Αγγλικής στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία για τη διδασκαλία της ξένης γλώσσας στην Α’ και Β’ Δημοτικού, το οποίο Πρόγραμμα στηρίζεται στις αρχές του πολυγραμματισμού και εισάγει σταδιακά μια σύγχρονη γλωσσο-παιδαγωγική προσέγγιση με μαθησιακό υλικό που είναι κατάλληλο για τους μικρούς μαθητές και μαθήτριες που προετοιμάζονται από το ελληνικό σχολείο του σήμερα για να ανταποκριθούν στις ανάγκες του αύριο. Οι παιδαγωγικές πρακτικές τις οποίες προωθεί το αποβλέπουν στην ανάπτυξη στην ανάπτυξη της κοινωνικότητας των μικρών μαθητών και στην αφύπνιση της δημιουργικής έκφρασής τους μέσω της Αγγλικής γλώσσας καθώς και στην ανάπτυξη του σεβασμού για τον εαυτό και τον Άλλο και εν τέλει στην αγάπη για τη γλώσσα – είτε είναι η ξένη και είτε η μητρική του γλώσσα.
- Πρόταση για την υιοθέτηση και τους τρόπους αξιοποίησης του Ενιαίου Προγράμματος Σπουδών των Ξένων Γλωσσών (ΕΠΣ-ΞΓ), το οποίο έχει ήδη εκπονηθεί για τη βασική εκπαίδευση –ακολουθώντας την λογική του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για τις Ξένες Γλώσσες: Διδασκαλία, Μάθηση, Αξιολόγηση (Συμβούλιο της Ευρώπης, 2001) και την εξάβαθμη κλίμακα γλωσσομάθειας που το ΣτΕ ορίζει. Το ΕΠΣ-ΞΓ αφορά τις γλώσσες εκείνες που περιλαμβάνονται σήμερα στο σχολικό πρόγραμμα σπουδών και εκείνες που μπορεί να περιληφθούν στο μέλλον, ως υποχρεωτικές ή επιλογής, ανεξαρτήτως των ωρών που προβλέπονται για τη διδασκαλία της κάθε μιας εξ αυτών. Υποστηρίζεται από ηλεκτρονική υποδομή που επιτρέπει να προστίθενται στοιχεία που συνδέονται με την λεξικογραμματική εκφορά των δεικτών επικοινωνιακής επάρκειας κατά επίπεδο γλωσσομάθειας, χωρίς να διαφοροποιείται ο κορμός του ΕΠΣ-ΞΓ.
- Πρόταση σχετικά με το πλαίσιο για την εκπόνηση του αντίστοιχου ΕΠΣ-ΞΓ για το Λύκειο καθώς επίσης για την εκπόνηση σχολικών εγχειριδίων για τα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά (τα οποία οι μαθητές/τριες τώρα αγοράζουν από την ελεύθερη αγορά, ξοδεύοντας υπέρογκα ποσά) και για την αξιοποίηση ψηφιακού υλικού.
- Πρόταση για τον τρόπο ενδοσχολικής εξέτασης των μαθημάτων ξένων γλωσσών και ειδικότερα την αντικατάσταση του πεπαλαιωμένου Π.Δ. για τις εξετάσεις της ξένης γλώσσας.
- Πρόταση για το ποιες γλώσσες διδάσκονται/μαθαίνονται στο σχολείο (και ειδικότερα για την συμπερίληψη, εκτός της Γαλλικής και Γερμανικής ως Β ξένης γλώσσας, της Ισπανικής και της Ιταλικής ως γλώσσες που προσφέρονται στο πλαίσιο του Σχολικού Προγράμματος Σπουδών, με την προϋπόθεση ότι μπορούν να εξασφαλιστούν οι κατάλληλοι πόροι), καθώς και συνακόλουθη πρόταση σχετικά με το πότε και για πόσες ώρες να διδάσκονται.
- Πρόταση για τις γνώσεις/ικανότητες που πρέπει να έχει αποκτήσει ο/η εκπαιδευτικός της ξένης γλώσσας (αξιοποιώντας το Ευρωπαϊκό Πορτφόλιο Εκπαιδευτικών Ξένων Γλωσσών) –περιγραφητές που θα χρησιμεύουν για την αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού καθώς και το πεδίο στο οποίο μπορεί να χτιστεί ένα πρόγραμμα επιμόρφωσης.
- Πρόταση περί της πιστοποίησης της γλωσσομάθειας που αποκτούν οι μαθητές/τριες στο σχολείο, έχοντας τη δυνατότητα να προετοιμάζονται και να συμμετέχουν στις εθνικές εξετάσεις ξένων γλωσσών για το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας (ΚΠΓ) για τις οποίες την ευθύνη έχει το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.
- Πρόταση για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών ξένων γλωσσών στην αξιοποίηση των ΤΠΕ για τη διδασκαλία και εκμάθηση της ξένης γλώσσας, σύμφωνα με τα νέα προγράμματα σπουδών.
- Πρόταση για την εξ αποστάσεως υποβοηθούμενη διδασκαλία των ξένων γλωσσών με σκοπό αφενός την εξυπηρέτηση μαθητών σε απομακρυσμένες περιοχές της χώρας και αφετέρου την εξοικονόμηση ανθρώπινων πόρων. Για την αποτελεσματική αναβάθμιση της διδασκαλίας των ξένων γλωσσών στο δημόσιο σχολείο πραγματοποιείται η αποτύπωση της υφιστάμενης κατάστασης και των προβλημάτων που αντιμετωπίζει σήμερα ο τομέας αυτός και η διαμόρφωση μιας συνολικής πρότασης, σε επιστημονική και ρεαλιστική ταυτόχρονα βάση, που θα λαμβάνει υπόψη και θα συνεκτιμά τα δεδομένα της ελληνικής κοινωνίας, τις συνθήκες λειτουργίας των σχολείων της χώρας, τις σύγχρονες απαιτήσεις για γλωσσομάθεια, τις προτάσεις των αρμόδιων φορέων και ιδρυμάτων, επιστημονικών οργανώσεων, παραγόντων και στελεχών της εκπαίδευσης καθώς και τις καλές πρακτικές από άλλες χώρες.
- Χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των προτάσεων:
2016-2017
Υιοθέτηση του Προγράμματος Εκμάθησης Αγγλικής στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία (ΠΕΑΠ), το οποίο έχει ήδη εκπονηθεί, για την εισαγωγή της ξένης γλώσσας στην Α’ & Β’ Δημοτικού όλων των σχολείων.
Υιοθέτηση του Ενιαίου Προγράμματος Σπουδών των Ξένων Γλωσσών (ΕΠΣ-ΞΓ), το οποίο έχει ήδη εκπονηθεί για την υποχρεωτική εκπαίδευση – ακολουθώντας την λογική του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για τις Ξένες Γλώσσες.
Νέο Π.Δ. και αναλυτικές οδηγίες που θα εξειδικεύουν σύγχρονο τρόπο ενδοσχολικής εξέτασης των μαθημάτων ξένων γλωσσών στη Β/θμια εκπαίδευση.
Καθορισμό των επιθυμητών επιπέδων γλωσσομάθειας κατά βαθμίδα εκπαίδευσης, λαμβάνοντας υπόψη τα ελληνικά δεδομένα, ευρωπαϊκές μελέτες και οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου Υπουργών της Ε.Ε., καθώς και τις συνθήκες μάθησης-διδασκαλίας εντός και εκτός του ελληνικού σχολείου.
2016-2018
Εκπόνηση του αντίστοιχου με το ΕΠΣ-ΞΓ για το Λύκειο, παραγωγή σχολικών εγχειριδίων και εκπόνηση ψηφιακού υλικού για τα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά
Ολοκληρωμένο σχέδιο για την διδασκαλία των ξένων γλωσσών στο πλαίσιο του σχολικού προγράμματος σπουδών (ώρες διδασκαλίας, την αλληλουχία των γλωσσών, κτλ.)
Σύνδεση της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης με το Κρατικό Πιστοποιητικό Γλωσσομάθειας (ΚΠΓ)
Πλαίσιο Προσόντων των Εκπαιδευτικών Ξένων Γλωσσών με διακριτούς περιγραφητές των ικανοτήτων που πρέπει να έχει αποκτήσει ο εκπαιδευτικός της ξένης γλώσσας που θα αξιοποιούνται και για την αυτοαξιολόγησή τους
Επιμόρφωση εκπαιδευτικών ξένων γλωσσών στην αξιοποίηση των ΤΠΕ για τη διδασκαλία και εκμάθηση της ξένης γλώσσας.
Σχέδιο για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών των ξένων γλωσσών στην αξιοποίηση των ΤΠΕ για τη διδασκαλία και εκμάθηση της ξένης γλώσσας, σύμφωνα με τα νέα προγράμματα σπουδών.
Σχέδιο για την εξ αποστάσεως υποβοηθούμενη διδασκαλία των ξένων γλωσσών.
