Πρόβλημα για χιλιάδες Ελληνες και πολίτες αλλοδαπής καταγωγής που απέκτησαν την ελληνική ιθαγένεια από τη μεταγραφή των ονοματεπωνύμων τους στα δελτία αστυνομικής ταυτότητας και στα… πασαπόρτια βάσει του προτύπου ΕΛΟΤ 743

Του Δημήτρη Αγγελίδη

Αν από κάποιο παιχνίδι της τύχης ο Φρανσουά Ολάντ αποκτούσε την ελληνική ιθαγένεια, πώς θα γραφόταν το όνομά του στα λατινικά στην ταυτότητα και το διαβατήριό του; Οχι Francois Hollande, όπως γράφεται στα γαλλικά, αλλά Fransoua Ollant -τόσο λάθος σαν να γράφαμε σε επίσημο έγγραφο στα ελληνικά Ντιμίτρις Εβαντζελίντις.

Λάθη όπως αυτά είναι συχνά, όπως δείχνουν οι περισσότερες από 30 αναφορές πολιτών στον Συνήγορο του Πολίτη για το θέμα από το καλοκαίρι του 2010. Οπως αναφέρει ο Συνήγορος σε πρόσφατο πόρισμά του («Μεταγραφή με λατινικούς χαρακτήρες των ονοματεπωνυμικών στοιχείων των πολιτών στα δελτία αστυνομικής ταυτότητας και στα διαβατήρια»), τα προβλήματα οφείλονται στην επιμονή της Ελληνικής Αστυνομίας να χρησιμοποιεί αυστηρά, χωρίς παρεκκλίσεις, το πρότυπο ΕΛΟΤ 743 για τη μεταγραφή των ελληνικών ονομάτων στα λατινικά.

Το πρότυπο ΕΛΟΤ 743

Το συγκεκριμένο πρότυπο βασίζεται στην αρχή της αντιστρεψιμότητας: κάθε ελληνικό όνομα μεταγράφεται γράμμα γράμμα σε λατινικούς χαρακτήρες, έτσι ώστε, αν ακολουθήσουμε την αντίστροφη διαδικασία, να προκύπτει και πάλι το ελληνικό όνομα (με ορισμένες εξαιρέσεις: το ΜΠ στην αρχή ονόματος μεταγράφεται στο λατινικό B, όχι όμως και τα ΝΤ και ΓΚ, που γίνονται NT και GK. Eπίσης, τα ελληνικά φωνήεντα Ο και Ω μεταγράφονται όλα στο λατινικό Ο, τα ελληνικά H, Y και Ι μεταγράφονται στο λατινικό Ι). Στο υποθετικό παράδειγμα του ονόματος του Γάλλου προέδρου, που θα είχε καταγραφεί στα ελληνικά μητρώα σύμφωνα με την προφορά του στα ελληνικά («Φρανσουά Ολάντ»), το όνομα θα ξαναγραφόταν στα λατινικά με βάση το ΕΛΟΤ 743: «Fransoua Olant».

Το πρόβλημα δεν το αντιμετωπίζουν μόνο πολίτες αλλοδαπής καταγωγής που απέκτησαν την ελληνική ιθαγένεια, αλλά και Ελληνες που ανανεώνουν το διαβατήριο και την ταυτότητά τους. Σε ακόμη ένα υποθετικό παράδειγμα, ο κύριος Γκώγκος αναγκάζεται ν’ αντιμετωπίζει το έκπληκτο βλέμμα των αλλοδαπών υπαλλήλων που καλούνται να προφέρουν το αδύνατο: Gkogkos. Μάλιστα, κάποιοι που έχουν ζήσει χρόνια στο εξωτερικό και έχουν καταγραφεί στα δημόσια έγγραφα της αλλοδαπής κατά παρέκκλιση από το ΕΛΟΤ 743, καλούνται τώρα να αλλάξουν όνομα στο διαβατήριο και την ταυτότητα, αντιμετωπίζοντας προβλήματα ταυτοποίησης με τα στοιχεία που έχουν δώσει ήδη στο ξένο κράτος. Σε υποθετικό παράδειγμα, ο φιλόσοφος Κορνήλιος Καστοριάδης θα έπρεπε να αλλάξει όνομα από Cornelius Castoriadis σε Kornilios Kastoriadis.

Το πρόβλημα προέκυψε τον Ιούνιο του 2010. Μέχρι τότε, στην πράξη εφαρμόζονταν παρεκκλίσεις από το πρότυπο ΕΛΟΤ 743, που επέτρεπαν για παράδειγμα να γράφεται «George» ο «Γεώργιος» ή χωρίς θηλυκή κατάληξη η λατινική γραφή των θηλυκών επωνύμων («Stefanidis» αντί για «Stefanidou»). Τότε, το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη αποφάσισε να εφαρμόσει γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους για τα διαβατήρια (προκλήθηκε από ερώτημα της ΕΛ.ΑΣ.) που καταργούσε στην πράξη σχεδόν τελείως κάθε παρέκκλιση από το πρότυπο.

Προέκυψαν πολλές διαμαρτυρίες πολιτών κι έτσι η ΕΛ.ΑΣ. ζήτησε και νέα γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου. Πράγματι, τον Σεπτέμβριο του 2011, το Νομικό Συμβούλιο επανέλαβε το σκεπτικό της προηγούμενης γνωμοδότησης, έδωσε όμως αυτή τη φορά τη δυνατότητα να αναγράφεται η παρέκκλιση σαν δεύτερη επιλογή, ύστερα από το αγγλικό διαζευκτικό «or» (στο υποθετικό μας παράδειγμα: «Ollant or Hollande»). Αλλά κι αυτή η επιλογή δεν λύνει το πρόβλημα. Αντιθέτως δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα, ιδίως σε περιπτώσεις πολυσύλλαβων ή και διπλών ονομάτων, που δεν χωρούν να γραφτούν με τους εναλλακτικούς τους τύπους στον περιορισμένο χώρο των εγγράφων.

Ο Συνήγορος κρίνει εσφαλμένες τις γνωμοδοτήσεις του Νομικού Συμβουλίου και επικαλείται την ελληνική νομοθεσία που ορίζει ότι πρέπει να αναγράφεται στα έγγραφα ταυτότητας και διαβατηρίου το όνομα που έχει ήδη καταχωριστεί σε προηγούμενο έγγραφο της ελληνικής Διοίκησης. Καλεί λοιπόν την ΕΛ.ΑΣ. να υιοθετήσει τη λατινική απόδοση του ονόματος που έχει καθιερωθεί σε προηγούμενα δημόσια έγγραφα, «όπως επιβάλλεται από την αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης των πολιτών προς τη Διοίκηση» και να εφαρμόσει αυστηρά το πρότυπο ΕΛΟΤ 743 μόνο στην περίπτωση των δελτίων που εκδίδονται πρώτη φορά. Εκτιμά επίσης ότι χρειάζεται να αναθεωρηθεί το πρότυπο, ώστε να διευκολύνεται η προφορά και η κατανόηση των λατινικών ονομάτων από τις υπηρεσίες της αλλοδαπής.

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ