Με τα βιντεοπαιχνίδια χρησιμοποιούμε τη φαντασία μας, ακόμα και μετά την παιδική ηλικία. Τα παιδιά δεν δυσκολεύονται να γίνουν κάτι άλλο. Στα πέντε με έξη τους, προσποιούνται τα τέρατα ή τις τίγρεις. Ζουν μέσα σ΄ ένα όνειρο και μπορούν να περάσουν εύκολα από εκεί στην πραγματικότητα.
Μεγαλώνοντας, συνειδητοποιούμε καλύτερα την πραγματικότητα. Δεν μπορείς να κάνεις, ότι πυροβολείς μ΄ένα αόρατο όπλο. Θα ένοιωθες χαζός. Με τα βιντεοπαιχνίδια οι έφηβοι συνεχίζουν να παίζουν. Πιστεύω, ότι αυτός είναι κι ένας λόγος, που τους αρέσουν. Πάντα θέλαμε να μπορούμε να παίζουμε. Είναι κάτι, που πάντοτε αναζητούσαν οι άνθρωποι. Όσο πιο περίπλοκος γίνεται ο κόσμος τόσο μεγαλώνει η ανάγκη να παίξουμε,
Όλα τα παιχνίδια λειτουργούν με βάση μια αρχή. Όταν αρχίζουμε, δεν ξέρουμε τίποτε. Ξεκινάμε μια παρτίδα χωρίς να έχουμε την παραμικρή ιδέα, για το τι πρέπει να κάνουμε. Μπαίνουμε σ΄ έναν απέραντο κόσμο με απεριόριστες δυνατότητες. Κάθε επίπεδο, μοιάζει ακόμα πιο μεγάλο και προκλητικό. Και τότε, μαθαίνουμε σιγά – σιγά να χειριζόμαστε το περιβάλλον και να κατανοούμε τις συνέπειες των επιλογών μας. «Αν κάνω αυτό, θα πάθω αυτό, γι΄ αυτό καλύτερα να κάνω αυτό.» Είναι πάντα η ίδια διαδικασία: μια εκλογίκευση τής επιθυμίας να είσαι πιο δυνατός, πιο ισχυρός.
Είναι όπως όταν μεγαλώνουμε. Αυτό κάνουμε και στη ζωή μας. Στην αρχή δεν ξέρουμε να περπατάμε και πέφτουμε κι όταν περπατήσουμε, θέλουμε να τρέξουμε και τότε πέφτουμε πάλι και πάει λέγοντας. Σε κάθε επίπεδο, έχεις και κάτι καινούργιο να μάθεις. Το επόμενο βήμα όμως, είναι πάντα μια νέα απειλή. Πρέπει να μαθαίνουμε συνεχώς, να ενσωματώνουμε νέα στοιχεία. Έτσι και στα παιχνίδια πρέπει ν΄ αποκτήσεις τεχνική, εργαλεία ή δύναμη. Είναι μια διαδικασία ανάπτυξης κι επέκτασης.
Γιατί μάς αρέσει να πυροβολούμε;
Όταν χρησιμοποιούμε τη λέξη «παιχνίδι», έρχεται υποσυνείδητα η λέξη «σύγκρουση». Ένας νικητής κι ένας χαμένος. Η πιο απλή σύγκρουση περιέχει βία, επιθετικότητα, το «καλό» ενάντια στο «κακό». Όσοι δεν ξέρουν από ηλεκτρονικά, παρατηρούν μόνο τη βία. Αντιλαμβάνονται μόνο την εικόνα. Νομίζουν, πως ο παίκτης είναι παντοδύναμος, ότι κρατάει ένα όπλο και σκοτώνει τούς άλλους. Θεωρούν, ότι βασίζονται στην ωμότητα και την εξόντωση των πιο αδύναμων. Κάτι τέτοιο όμως, δεν ισχύει. Έχουμε ν΄ αντιμετωπίσουμε πολύ πιο ισχυρές δυνάμεις από εμάς κι όταν καταφέρουμε να τις εξοντώσουμε, το παιχνίδι γίνεται βαρετό και προτιμάμε να πάμε σ΄ άλλο.
Έχει ενδιαφέρον να αναρωτηθούμε, γιατί μάς αρέσει να πυροβολούμε. Είμαστε ένα είδος, που ξεκίνησε ως κυνηγός, που πάλεψε για την τροφή και τη ζωή του. Όλα αυτά κάποια στιγμή εμφυτεύτηκαν στον εγκέφαλό μας. Με τη σκοποβολή στο παιχνίδι, δοκιμάζουμε απλά την ακρίβεια. Είναι ένα διαδραστικό μέσο. Θέλουμε να βλέπουμε τις συνέπειες των ενεργειών μας.
Όλοι ανησυχούμε, όταν βλέπουμε ένα παιδί πέντε ετών μ΄ ένα πολυβόλο. Το βλέπουμε να κάνει πως πυροβολεί και ως ενήλικες σκεφτόμαστε τη φρίκη, που προκαλούν τα όπλα. Για το παιδί, όμως, είναι απλά κάτι, που στέλνει στον αέρα. Είναι σαν να λέει: «Τα κατάφερα, φτάνω μέχρι εκεί».
Ο μύθος τής απομόνωσης
Αυτό που ακούμε συχνά είναι, ότι τα βιντεοπαιχνίδια είναι «χαζή» διασκέδαση κι ότι είναι για παιδιά και το μόνο που έχει είναι πυροβολισμοί και δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον. Ο μεγαλύτερος φόβος των γονιών είναι η απομόνωση των παιδιών εξ αιτίας των παιχνιδιών ή των υπολογιστών γενικότερα. Είναι, όπως όταν διαβάζεις ένα βιβλίο. Είσαι μόνος. Πού είναι το κακό, όταν διαβάζεις μόνος; Υπάρχουν όμως και πολλά πιο κοινωνικά παιχνίδια. Μπορείς να παίξεις με άλλους μαζί ή στο διαδίκτυο μέσω διαδικτυακών κοινοτήτων απ΄ όλο τον κόσμο.
Διακριτά είδη βίας
Σε κάποια παιχνίδια πυροβολούμε τον εχθρό, για να τον ακρωτηριάσουμε. Επιλέγεις να τον πυροβολήσεις στο χέρι, μετά στο πόδι και τέλος στο κεφάλι, για να τον εξοντώσεις. Το αίμα πετάγεται και γεμίζει τούς τοίχους. Η εικόνα των νεκρών είναι σύνθετη, ενώ η αντίδραση στον πυροβολισμό είναι πολύ ρεαλιστική. Υπάρχει και η ικανοποίηση τού να πυροβολείς από μακρυά. Μπορείς με το πολυβόλο σου να εστιάσεις με ακρίβεια κι εκεί που βλέπουμε έναν να καπνίζει αμέριμνος, τον πυροβολούμε στο κεφάλι και πετάγεται ένας πίδακας αίματος κι όλο αυτό δημιουργεί μεγάλη ικανοποίηση.
Πρέπει να κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα στις θεματικές και τ΄αποτελέσματα των παιχνιδιών. Σε πολλούς δεν αρέσουν τα παιχνίδια με όπλα ή εκείνα, όπου είσαι τρομοκράτης ή ακόμα κι εκείνα, που χτυπάς κόσμο με τ΄αμάξι. Αρνούνται αυτά τα παιχνίδια για ηθικούς λόγους κι έχουν δίκιο. Διαφέρει, όμως, το να λες, ότι ένα παιχνίδι έχει βίαιο αντίκτυπο
Το καλύτερο παράδειγμα είναι το GTA 3, που φημίζεται, για το πόσο βίαιο και φρικτό είναι και το οποίο προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Στην Αυστραλία απαγορεύτηκε. Εγώ, όμως, το βρίσκω εκπληκτικό.
Είναι πολύ διασκεδαστικό, έχεις απεριόριστες δυνατότητες, μπορείς να κάνεις τα πάντα. Μπορείς να οδηγήσεις, να πατήσεις τούς πεζούς, να παραβιάσεις τα φανάρια. Είναι απλά ένα διασκεδαστικό παιχνίδι με πολλές δυνατότητες και φυσικά καλοστημένο. Κάποτε όμως, άφησαν την αδελφή μου να παίξει κι όταν άρχισε να παίζει, τρομοκρατήθηκα, σοκαρίστηκα, διότι ξαφνικά έβλεπα μόνο την εικόνα. Ήμουν εκτός παιχνιδιού, παρατηρούσα παθητικά. Έλεγα: “Πω πω! Χτύπησε τη γριούλα. Πώς μπόρεσε να κάνει κάτι τέτοιο;”. Θεωρώ, πως όταν παίζεις, η εικόνα έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Από τη στιγμή, που θα περάσει το πρώτο σοκ, δεν σ΄ ενδιαφέρει. Η ουσία τού παιχνιδιού είναι πίσω από την εικόνα.»
«Όταν παίζω, δηλώνει ένας νέος τής εποχής μας, έχει σημασία για μένα να έχω απορροφηθεί πλήρως, για να δω τι δυνατότητες έχω, να το εξερευνήσω σε βάθος. Το ότι ο σχεδιαστής επέλεξε ένα βίαιο περιβάλλον δεν με προβληματίζει. Το καλύτερο παράδειγμα είναι το GTA 3, που φημίζεται, για το πόσο βίαιο και φρικτό είναι και το οποίο προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Στην Αυστραλία απαγορεύτηκε. Εγώ, όμως, το βρίσκω εκπληκτικό.
Είναι πολύ διασκεδαστικό, έχεις απεριόριστες δυνατότητες, μπορείς να κάνεις τα πάντα. Μπορείς να οδηγήσεις, να πατήσεις τούς πεζούς, να παραβιάσεις τα φανάρια. Είναι απλά ένα διασκεδαστικό παιχνίδι με πολλές δυνατότητες και φυσικά καλοστημένο. Κάποτε όμως, άφησαν την αδελφή μου να παίξει κι όταν άρχισε να παίζει, τρομοκρατήθηκα, σοκαρίστηκα, διότι ξαφνικά έβλεπα μόνο την εικόνα. Ήμουν εκτός παιχνιδιού, παρατηρούσα παθητικά. Έλεγα: “Πω πω! Χτύπησε τη γριούλα. Πώς μπόρεσε να κάνει κάτι τέτοιο;”. Θεωρώ, πως όταν παίζεις, η εικόνα έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Από τη στιγμή, που θα περάσει το πρώτο σοκ, δεν σ΄ ενδιαφέρει. Η ουσία τού παιχνιδιού είναι πίσω από την εικόνα.»
Για κάποιους τα βίαια παιχνίδια, τα οποία αποτελούν ένα μικρό μέρος των παιχνιδιών, ανταμείβουν τη βία και δίνουν πόντους στον παίκτη, που σκοτώνει. Σού δίνουν την εντύπωση, ότι όλα λύνονται με τη βία. Δεν το πιστεύω (λέει ένας νέος). Είδα τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών, αλλά ξέρω, ότι τα προβλήματα δεν λύνονται άν ρίξεις ένα δαχτυλίδι στον κρατήρα τού Βουνού τού Χαμού. Ξέρω, ότι είναι μυθοπλασία. Δεν είμαι χαζός. Δεν πιστεύω, ότι οι υπόλοιποι παίκτες είναι χαζοί. Ξέρουν, ότι σε ορισμένα παιχνίδια χρησιμοποιούμε βία, αλλά αμέσως μετά θα παίξουν μπάσκετ, όπου η λύση δεν είναι η βία, αλλά να στείλεις τη μπάλα στο καλάθι. Ξέρουν να διακρίνουν τη διαφορά φανταστικού και πραγματικού.
Βιντεοπαιχνίδια και επιθετικότητα
Πώς γίνεται όσοι παίζουν ηλεκτρονικά να μην γίνονται επιθετικοί; Σπάνια συμβαίνει κάτι τέτοιο. Καταλαβαίνουν από πολύ νωρίς, ότι η βία κάνει κακό. Τα παιδιά τιμωρούνται για την επιθετικότητά τους. Τούς λέμε συνεχώς, ότι δεν πρέπει να συμπεριφέρονται έτσι. Όποια κι αν είναι η βία στα παιχνίδια δεν συγκρίνεται με ό,τι διδάσκεται το παιδί για την επιθετικότητα.
Ο κίνδυνος υπάρχει, όταν απουσιάζουν οι κοινωνικές δομές. Πολλά παιδιά είναι μάρτυρες πραγματικής βίας ή και την υφίστανται ακόμα. Εκείνα είναι πιο ευαίσθητα στη βία των παιχνιδιών σε σχέση με τα παιδιά, που ζουν σ΄ένα υγιές περιβάλλον. Αν το παιδί ζει σ΄ένα βίαιο περιβάλλον, πώς γνωρίζουμε, ότι το παιχνίδια ασκεί επιρροή επάνω του; Μπορεί το παιχνίδι να το βοηθά να εξερευνήσει και να καταλάβει τη δική του επιθετικότητα. Να τού δώσει να καταλάβει κι όχι απλώς να παίξει.
Πολλές ψυχολογικές μελέτες αφορούν αυτά τα παιχνίδια. Τα πορίσματα που βγαίνουν αποδεικνύουν, ότι γινόμαστε πιο βίαιοι, όταν παίζουμε τέτοια παιχνίδια. Τα συμπεράσματα αυτά βγαίνουν κατ΄ ευθείαν στον Τύπο δημιουργώντας ανησυχία στην κοινωνία. Τα τέστ, όμως, γίνονται μέσα σε εργαστήρια, όπου λένε στα παιδιά: «Ξεκίνα να παίζεις. Σταμάτα τώρα. Πώς νοιώθεις τώρα μετά το παιχνίδι;»
Οι έρευνες περιφρονούν τη λειτουργία τής κάθαρσης
Πολλές μελέτες διαπιστώνουν μόνο διέγερση, μια αύξηση τής πίεσης, τού καρδιακού ρυθμού. Οι ερευνητές το ερμηνεύουν ως επιθετικότητα, ως κάτι επικίνδυνο. Αυτό, όμως, μπορεί να είναι και θετικό. Η διέγερση δεν είναι από μόνη της κακή. Δεν θέλουμε τα παιδιά μας να είναι μονίμως ήρεμα. Είναι καλό κάποιες φορές να είναι σε διέγερση. Εντοπίζουν στα παιδιά μια μορφή επιθετικότητας. Θέτουν ερωτήσεις σε παιδιά, που μόλις έπαιξαν ηλεκτρονικά. «Αν σε πατήσει κάποιος θα τού πεις ευγενικά να μετακινηθεί ή θα φωνάξεις “πονάω”;» Οι παίκτες έχουν την τάση να φωνάζουν: «Πονάω!» Μιά απάντηση, που μοιάζει πιο επιθετική.
Το τεστ με το μπαλόνι αποδεικνύει, ότι τα παιδιά, που έπαιξαν ένα βιντεοπαιχνίδι, έχουν την τάση να σκάνε το μπαλόνι, που τούς δίνουμε. Κι εδώ η διέγερση ή η επιθετικότητα δεν είναι κατ΄ ανάγκη κακή. Μια πολιτική συζήτηση, ο έρωτας και το σεξ απαιτούν εξ ίσου ένα βαθμό επιθετικότητας. Το θέμα είναι πώς θα διοχετευτεί αυτή η επιθετικότητα. Υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στα πορίσματα και στο να πεις, ότι τα παιχνίδια ασκούν αρνητική επιρροή. Όμως, θέλουμε πραγματικά να χτίσουμε μια κοινωνία βασισμένη αποκλειστικά στην υπακοή;
Το βασικό ερώτημα είναι: «Έπαιξαν τα παιδιά, όπως ήθελαν το παιχνίδι;» Αν σού λένε: «Παίξε! Τώρα σταμάτα να παίζεις», έχεις παίξει πραγματικά; Όχι. «Παίζω» σημαίνει κάνω ό,τι θέλω, όταν θέλω. Είναι μια οικειοθελής πράξη. Αντιθέτως, μπορεί να μην θέλουμε να παίξουμε Mortal Combat κι αν μάς αναγκάσουν να παίξουμε, να γίνουμε επιθετικοί όχι εξ αιτίας τού παιχνιδιού, μα γιατί ένας ανόητος μάς ανάγκασε.
Αυτή είναι η λειτουργία τής κάθαρσης. Δεν έχουμε το ίδιο συναίσθημα αν δούμε τη μισή τραγωδία αν δεν δούμε την κορύφωση με το να δούμε το έργο ως το τέλος του. Έχουμε ανάγκη απ΄όλη τη διαδικασία. Οι έρευνες δεν το σέβονται αυτό. Δεν σέβονται τον τρόπο, που παίζουν, γιατί παίζουν, όταν αποφασίσουν να παίξουν.
Δημιουργία κλίματος φόβου για τα βιντεοπαιχνίδια
Τα πορίσματα των επιστημόνων είναι μετριοπαθή. Οι πολέμιοι των παιχνιδιών τα φουσκώνουν και τα δίνουν στούς πολιτικούς, οι οποίοι υπερβάλλουν επίσης εκφωνώντας κακογραμμένους λόγους. Τα ΜΜΕ παίρνουν αυτές τις δηλώσεις και τις μεγενθύνουν για άλλη μια φορά. Γίνεται θέαμα. Το απλό γεγονός γίνεται συνταρακτικό κι έτσι αυξάνεται η τηλεθέαση. Κι όταν η είδηση φτάσει στα σπίτια μας, απέχει πάρα πολύ απ΄ αυτό, που είχαν πει οι ερευνητές.
Και τι να κάνουν οι γονείς, όταν τα παιδιά τούς πιέζουν να τούς πάρουν τα πιο βίαια βιντεοπαιχνίδια; Οι γονείς στηρίζονται σε όσα βλέπουν στα ρεπορτάζ, για να επέμβουν στη ζωή τού παιδιού τους. Όλα αυτά, όμως, βασίζονται σε κακές αποδείξεις, σε κακές έρευνες, σε κακές ερμηνείες των ερευνών, στην κακή πολιτική, στην κακή εκπαίδευση. Όλα αυτά δημιουργούν ένα κλίμα φόβου γι΄ αυτά τα παιχνίδια.
Αν θέλατε να κάνετε ένα παιδί βίαιο μ΄ένα μόνο μέσο, θα το βάζατε να παίξει βιντεοπαιχνίδια; Εγώ θα το χτυπούσα ή θα το έβαζα τιμωρία. Έτσι, θα έχετε ένα βίαιο παιδί. Η χρήση ενός μέσου είναι μια διαφυγή για πολλά απ΄ τα παιδιά, που ζουν τη βία κι όχι η αιτία τής βίας.
Δεν υπάρχει στα βιντεοπαιχνίδια τόσο σοκαριστική βία όση είναι η βία, που βλέπουμε καθημερινά στην τηλεόραση. Περισσότερο σοκαριστικό είναι, όταν στις ειδήσεις δείχνουν ένα αληθινό πτώμα στο Ιράκ απ΄ότι, όταν σκοτώνουμε κάποιον στο παιχνίδι. Ξέρουμε, ότι εκεί, τίποτε δεν είναι πραγματικό.
Το μεγαλύτερο μέρος τού φόβου σήμερα στη Δύση προκαλείται από τα ΜΜΕ. Βομβαρδιζόμαστε συνεχώς από τρομακτικές ειδήσεις, οι οποίες παρουσιάζονται χωρίς το απαιτούμενο πλαίσιο. Ας σκεφτούμε τον κόσμο, που δείχνουμε στα παιδιά μέσα απ΄ τις ειδήσεις. Από νωρίς ξέρουν, ότι αυτό που βλέπουν σε μια σειρά, δεν είναι αληθινό. Καταλαβαίνουν, ότι μια μάχη δεν είναι πραγματική κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Mετά, όμως, βλέπουν ειδήσεις και βλέπουν, ότι αυτά τα φρικτά γεγονότα είναι πραγματικά. Δεν ξέρουν, όμως, αν αυτό συμβαίνει κοντά ή μακρυά, αν κινδυνεύουν ή όχι. Θα πρέπει με κάποιο τρόπο να μην επηρεάζεται η εικόνα, που έχουμε για τον κόσμο, από την υπερβολή.
thesecretrealtruth.blogspot.com
