Του Ματθαιου Τσιμιτακη
Μια ηλεκτρική κιθάρα στα χέρια του Αγγλου καθηγητή Mark Lewney μετατρέπεται σε διδακτικό μέσο προκειμένου να εξηγηθεί η θεωρία των υπερχορδών. Μικρά ρομπότ επιστρατεύονται για την εξήγηση της σημασίας των εναλλακτικών πηγών παραγωγής ενέργειας.
Μαθητές διαγωνίζονται στην κατασκευή πολύπλοκων επιστημονικών πειραμάτων χημείας και φυσικής και τρεις διακεκριμένοι Ελληνες διανοούμενοι, ο καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας στο ΕΜΠ Θεοδόσης Τάσσιος, ο συγγραφέας Απόστολος Δοξιάδης και ο καθηγητής Φιλοσοφίας Αριστείδης Μπαλτάς, αναζητούν τα όρια ανάμεσα στη γλώσσα της επιστήμης και τη γλώσσα του πολιτισμού μας.
Ο λόγος για το φεστιβάλ Επιστήμης–Τεχνολογίας που διοργάνωσε την περασμένη εβδομάδα, για 11η συνεχή χρονιά το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών σε συνεργασία με το Βρετανικό Συμβούλιο, μέσω του ευρωπαϊκού προγράμματος «Επιστήμης Κοινωνία». Οι δράσεις αυτές απευθύνονται κατά κύριο λόγο στην εκπαιδευτική κοινότητα και βεβαίως στο ευρύ κοινό, στοχεύοντας στο να παρέχουν τα εναύσματα για την επαφή με την εξειδικευμένη γλώσσα της επιστήμης και της τεχνολογίας. Εχουν, δε, πληθύνει τα τελευταία χρόνια τόσο, ώστε να αποτελούν πλέον ένα θεσμό για τη χώρα μας, στην οποία αναπτύσσεται μια «σκηνή» εκλαΐκευσης η οποία χαρακτηρίζεται από ποικιλία δράσεων και προσεγγίσεων.
Είτε πρόκειται για τηλεοπτικές εκπομπές όπως το «Εύρηκα», που ξεκινάει αυτές τις μέρες στην ΕΡΤ, το φεστιβάλ επιστημονικής ταινίας βίντεο που διοργανώνει το CAID κάθε χρόνο ή για μόνιμες εκθέσεις επιστημών, όπως αυτή του Ιδρύματος Ευγενίδου.
Γιατί χρειάζονται όμως αυτές οι εκδηλώσεις; Ποιο είναι το πρόβλημα με τον επιστημονικό λόγο και γιατί δεν συμπίπτει με τον λόγο του πολιτισμού της εποχής μας, παρότι αυτή είναι μια εποχή που λατρεύει την τεχνολογία; Σε αυτές τις ερωτήσεις, προσπάθησαν να απαντήσουν οι τρεις διανοούμενοι την περασμένη Παρασκευή, φωτίζοντας το πρόβλημα των «δύο πολιτισμών», σε μια ανοιχτή για το κοινό ομιλία.
Ο χαρακτηρισμός δεν είναι πρωτότυπος. Τον διατύπωσε πρώτος ο Τσαρλς Πέρσι Σνόου, ένας Βρετανός φυσικός και συγγραφέας το 1959 σε μια δημόσια διάλεξη, στην οποία προέτρεπε τους Βρετανούς να προωθήσουν την επιστήμη και την τεχνολογία στην εκπαίδευση έναντι των κυρίαρχων τότε κλασικών σπουδών (Ελληνικά και Λατινικά). «Ολες οι ανθρώπινες λειτουργίες στηρίζονται σε κοινωνικές σχέσεις, οι οποίες βεβαίως είναι και σχέσεις ιδεών.
Η εποχή μας δεν έχει βρει ισορροπίες ακόμα ανάμεσα στην επιστημονική πρόοδο και τη φιλοσοφία», επισήμανε στην ομιλία του, στο πλαίσιο του φεστιβάλ Επιστήμης–Τεχνολογίας ο Αριστείδης Μπαλτάς, καθηγητής Φιλοσοφίας στο Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης. Ο καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου Θεοδόσης Τάσιος επιχείρησε να εξηγήσει τη διαλεκτική σχέση μύθου και τεχνολογίας.
Ο συγγραφέας Απόστολος Δοξιάδης, όντας πρωτεργάτης του ρεύματος της μαθηματικής λογοτεχνίας, εξήγησε πώς ο ίδιος ο μαθηματικός λόγος έχει αφηγηματική δομή. Ο ίδιος τόσο με το βιβλίο του «Ο Θείος Πέτρος και η εικασία του Γκόλντμπαχ», όσο και με το «Logicomix», επιχειρεί να συνδέσει τις δύο γλώσσες σε μια κοινή πλοκή και αφήγηση, ενώ σε λίγους μήνες πρόκειται να παρουσιάσει σε συνεργασία με τον υποψήφιο διδάκτορα των Μαθηματικών στην Οξφόρδη Μιχάλη Σιάλαρο μια εργασία για τα μαθηματικά στην αρχαία Ελλάδα.
Επίμονα και οι τρεις ομιλητές αναφέρθηκαν στην αρχαία Ελλάδα.
Ο Αριστείδης Μπαλτάς εξήγησε πώς η μαθηματική απόδειξη είναι το ακρογωνιαίο στοιχείο της φιλοσοφικής σκέψης και η διάκριση ανάμεσα στην εμπειρία και την αφηρημένη μαθηματική απόδειξη το καταστατικό της πρόβλημα.
Η όλη συζήτηση αποκτά νέο ενδιαφέρον με την ανάπτυξη των επιστημών του εγκεφάλου και του νου, αλλά και την ανάδυση μιας τεχνοκρατικής ιδεολογίας η οποία τείνει να διαρρηγνύει τη δισυπόστατη ισορροπία και ενότητα του πολιτισμού μας έναντι της παραγωγής εμπειρικών λύσεων.
Αυτό ίσως να εξηγεί γιατί οι εκδηλώσεις αυτές είναι περισσότερες από ποτέ άλλοτε και συνιστούν έναν αυτόνομο πολιτιστικό χώρο.
alfavita.gr inital.gr
